Verbinding maken? Verbinding ervaren. Met jezelf maar ook met anderen. Als kind is dat toch heel eenvoudig? Niets is minder waar denk ik inmiddels zelf. Waar ik vroeger op een dusdanige manier ben opgevoed dat verbinden eigenlijk mijn tweede natuur is (en ik dat op dezelfde manier overdraag op mijn dochter) is dat – blijkt wel – helemaal niet zo vanzelfsprekend. Maar hoe kan dat? En nog belangrijker, wat kan je eraan doen?
Emotionele groei
Een korte inleiding naar een aantal eigenschappen waarvan ik denk dat ieder kind dat in zich mag hebben. Omdat dat misschien nog wel veel belangrijker is dan al het officiรซle, dat ze ook op school leren. In het onderwijs wordt er namelijk behoorlijk veel gemeten en getest vind ik. Hoe verhoudt jouw kind zich tot de ‘norm’ en waar plaatsen we jouw kind. Toen ik net moeder was en mij verdiepte in het fenomeen scholen (tegenwoordig moet je jouw kind zo ongeveer vanaf de babyleeftijd – bij wijze van spreken – al inschrijven op een gewenste basisschool) keek ik ook naar wat een school op een andere manier voor jouw kind kan betekenen. Wat leren ze naast de specifieke leerdoelen nog meer? Hoe wordt de emotionele groei van een kind bevorderd? Hoe leert je kind om verbinding te maken met zichzelf en anderen?
Een ‘zeer zwakke school’ waaruit de verbinding straalt
Daarom kwam ik gek genoeg uit bij een basisschool waar ik eigenlijk al van te voren een oordeel over had gevormd. Gelukkig hebben we ons daar overheen kunnen zetten en hebben we deze school een kans gegeven. Deze specifieke school stond namelijk op dat moment te boek als een ‘zeer zwakke school’, maar zo voelde dat voor ons helemaal niet. De sfeer waar wij bij een kennismakingsgesprek in terecht kwamen voelde juist als heel warm en welkom en vol energie. De liefde van en voor kinderen straalde door alles heen.
Je zag het aan de werkjes die in de grote open ruimte hingen. De uitnodigende sfeer die – naar mijn mening – in het gebouw voelbaar was. En soms moet je jezelf ergens overheen zetten als het goed voelt. Want een dergelijk ‘label’ zorgt er eigenlijk voor dat een school het alleen maar beter kan gaan doen. Zo hebben wij dat in ieder geval ervaren. En nog geen twee jaar later was de status van deze school weer op het normale niveau.
Meten en testen = formeel
Maar even terug naar naar het meten en testen. Wist je dat er zelfs in de kleutergroepen al citotoetsen worden afgenomen? Standaard! Dat bevreemdde mij (en beangstigde mij nog net niet) een tikje. En het voelde gewoon wat ‘formeel’ aan. Ik ervoer en ervaar het als heel belangrijk dat mijn kind leert omgaan met alles dat in het leven gebeurt en kan gebeuren. Een soort van emotionele groei die voorzichtig aan moet worden opgebouwd, niet alleen vanuit de ouders maar ook – of juist – in een school-setting. Waar allerlei andere mensen en kinderen rondlopen. In allerlei soorten en maten. Die een andere opvoeding hebben genoten. Misschien uit een andere cultuur afkomstig zijn. En waar normen en waarden weer heel anders kunnen zijn en / of worden ervaren.
Een kind verbinding laten ervaren
Maar Rory, dat leren kan altijd nog. Laat een kind ook een kind zijn. Ook dat ben ik helemaal met je eens, maar het een kan toch naast het ander bestaan? Want hoe belangrijk is het bijvoorbeeld dat een kind leert samenwerken? Verbinding maakt. Vanaf de jongste leeftijd al in de kleutergroepen (speelgoed delen, samen spelen), maar zeker ook bij het ouder worden. Let’s face it. Kinderen kunnen nu eenmaal heel direct en daardoor soms pijnlijk eerlijk zijn. Hoe goed is het dat je daar als kind al mee kunt of leert omgaan?
Kinderen helpen zich te ontwikkelen
Wat hebben kinderen eigenlijk van zichzelf al in zich? Denk aan empathische gevoelens, de wil om samen te werken, zich betrokken voelen bij de ander. Bij de groep. Het zit in ieder kind, daar ben ik van overtuigd. Maar soms moet een kind geholpen worden. Met het ontwikkelen daarvan. Omdat het niet altijd vanuit huis wordt meegegeven. Of omdat het dingen zijn die als lastig worden ervaren. Hoe mooi is het dat er nu een prachtig spel bestaat dat jouw kind – of bijvoorbeeld de volledige groep van jouw kind op school – hiermee kan helpen? Ik heb het over het bijzondere en dierbare spel ‘Stars of Empathy’.
Stars of Empathy
Ik heb het over een mooi bordspel (geschikt voor kinderen ongeveer tussen de 7 en 12 jaar) waarin kinderen spelenderwijs hun emotionele intelligentie ontwikkelen. Door een vraagkaart, opdrachtkaart, gevoelskaart of wereldkaart wordt een kind zich bewust van zijn of haar gevoelens en gedachten over een situatie of beeld. Je kind leert ernaar te kijken, te ontdekken wat hij of zij er nu eigenlijk bij voelt en ook hoe je dat kunt bespreken op een toegankelijke manier. Met je vader of moeder (als je het spel als gezin speelt) of bijvoorbeeld samen met een vriendinnetje of vriendje. De ondertitel alleen al, ik schiet er spontaan van vol: “Het spel dat kinderen elkaars wereld laat zien“.
Verbinding leren maken vanuit een eigen wereld
Want zo is het feitelijk wel. Ieder kind leeft als het ware in zijn eigen wereld, zijn eigen cocon. Thuis en ook op school bevindt een kind zich niet in een bubbel, maar wel in een soort van leefwereld die is opgebouwd door de normen en waarden die je van je ouders, verzorgers en familie hebt meegekregen. Maar de emotionele vaardigheden en leermomenten die je tijdens de crรชche, peuterspeelzaal, via speeldates en op school meekrijgt zijn ook van onschatbare waarde. Hoe mooi is het dat je nu ook via een bordspel als ‘Stars of Empathy’ dat leerproces kunt bevorderen.
Proef op de som
We namen de proef op de som en speelden het spel allereerst samen, Mila en ik. Het begint al bij de speluitleg. Er is geen finish in het spel, want het gaat niet om winnen of verliezen. Pluspunt nummer een. De druk is er meteen af (als die er al is overigens). De regels zijn ook duidelijk en goed (voor het gevoel van veiligheid van een kind. En om een kind te stimuleren om iets te durven delen): “Laat elkaar uitpraten. Vertel persoonlijke dingen niet door aan anderen. Lach een ander nooit uit“.
Het spel zelf
Het uiterlijk spreekt mij al helemaal aan. Een ‘stevig’ bord, heldere en duidelijke instructies, mooie grote pionnen in heldere kleuren. Diverse kaarten (vraag-, gevoels-, opdracht- en wereldkaarten) waarvan de laatste mij al doen volschieten als moeder. Een voorbeeld: De vraag “Noem vijf woorden die jouw gevoel bij de foto beschrijven” bij een foto waarop een volwassene en twee kinderen aan het rennen zijn. Waar ik denk dat ik de standaard antwoorden klaar heb, benoemt Mila een heel ander gevoel. Zoals ik het nog niet had bekeken. Ik voel mijn keel dichtsnoeren van emotie, waarop zij vraagt: “Mama, gaat het?“. En we hebben een opening voor een heel ander gesprek zoals ik dat niet had verwacht toen wij aan het spel begonnen.
En hoe ervaren kinderen het?
Natuurlijk heeft Mila dit spel ook regelmatig met vriendinnetjes en vriendjes gespeeld. Let wel. Met een persoon tegelijkertijd. Door de situatie met corona hebben we toch wat minder bezoek gehad dan zoals in de periode voor de lockdowns. Aan de andere kant is Mila altijd meer bezig geweest met quality time in de vorm van ‘een op een’. Zodra er meer kinderen tegelijkertijd aanwezig zijn, is er op de een of andere manier ook wat meer strijd. Misschien een goed idee om – als alles nog wat meer richting normaal gaat – dit in de toekomst wรจl eens te spelen in een wat grotere groep. Of ik leen het spel gewoon eens uit aan de juf van Mila’s groep. Dat kan natuurlijk ook. Bekijk de site van Stars of Empathy eens voor de meningen en reviews van anderen. Want het spel is ook bijzonder geschikt voor basisscholen, opvoedcoaches, (kinder)psychologen en educatieve projecten.
Ik vind dit lastig!
Terugkomend op de ervaring van Mila met het spelen met vriendjes en vriendinnetjes. Ze vinden het heel leuk om dit spel te spelen. Het is anders dan elk ander (bord)spel dat ze kennen. Wel wordt het soms als ingewikkeld ervaren om bepaalde emoties uit te beelden. De wereldkaarten (“Noem vijf woorden die jouw gevoel bij de foto beschrijven“) worden regelmatig als lastig ervaren. En dat triggert mij. Tegelijkertijd vind ik het heel mooi om te horen hoe ze met elkaar in gesprek gaan over waarom de een denkt aan bijvoorbeeld ‘vrolijk’ en de ander juist aan ‘eenzaamheid’. En dat in gesprek gaan met elkaar – in dit geval als 9-jarigen – is toch een heel mooi voorbeeld van verbinding?
Verbinding is ook de weg naar geluk ervaren
Waarom ik dit zelf ook zo mooi vind? Ik kan zelf – als volwassene – denken dat ik het allemaal prima voor elkaar heb en alles heb geleerd wat ik moet leren. Maar hoe waar is dat eigenlijk? En doen we niet allemaal maar wat? Zo’n prachtige uitspraak vond ik dat toen ik net moeder was en mijzelf helemaal in een kramp ‘werkte’ om alles goed te doen. Als je er zรณ hard voor moet werken klopt er iets niet. Geloof in de lol, in de flow van het leven.
Ja, er gaat weleens iets fout, maar is dat niet een logisch onderdeel van het leven? En leren we daar niet juist heel veel van? Niet alleen als kind maar ook als volwassene? Ja! Is daarop mijn antwoord. Nog een reden om regelmatig dit spel te spelen met je kind. Nodig jezelf uit om weer echt te voelen. Want een andere uitspraak die ik ook zo mooi verwoord vind. Het gaat niet om geluk als einddoel. We vergeten zo vaak de weg ernaar toe. En die specifieke weg? Daar vind je juist veel van dat geluk.
Verbinding is liefde
Hoe mooi is het om je kind naar deze weg te begeleiden. Ze voor te bereiden hierop. Dat het niet gaat om het eindresultaat (maar om de weg naar geluk), niet om de ‘ratrace van het leven’ zoals Stars of Empathy dat ook zo mooi verwoordt. Nee, het gaat erom om in het nu te leven. Met alles wat daarbij komt kijken. Zodat we oprecht aandacht kunnen geven. Verbinding kunnen ervaren. Met onszelf en met de anderen om ons heen. Als dat de volwassene van de toekomst is, dan is dat toch prachtig?
Heb jij weleens gehoord van het spel ‘Stars of Empathy’ en hoe zou jij je kind leren om verbinding te maken?
Tot de volgende keer.
Rory Blokzijl
Het bordspel ‘Stars of Empathy’ heb ik toegestuurd gekregen om uitgebreid te spelen
Het spel kost โฌ 64,95 en is ideaal om als gezin, samen met je kind of juist als kinderen onderling te spelen
